پتاسیم سیلیکات در پوشش‌ های معدنی مات یا سوپرمات برای چوب و MDF

مزایای پتاسیم سیلیکات در پوشش‌ های معدنی مات یا سوپرمات برای چوب و MDF

اگر به بافت طبیعی چوب علاقه دارید اما از برق‌زدگی رنگ‌های معمولی یا زردشدن و بوی تند رزین‌های آلی خسته شده‌اید، وقتش رسیده با یک گزینه‌ی مینرال آشنا شوید: پتاسیم سیلیکات به‌عنوان بایندر اصلی در پوشش های معدنی مات یا سوپرمات برای چوب و MDF. این مقاله، با نگاهی عملیاتی و هم‌زمان علمی، از مبانی شیمی تا فرمولاسیون، از آماده‌سازی تا اجرا و از کنترل کیفیت تا رفع عیب را پوشش می‌دهد تا بتوانید یک فینیش مات/سوپرمات تمیز، مقاوم، ماندگار و کم‌بو روی سازه‌های چوبی و صفحات MDF به‌دست آورید.

چرا پوشش معدنی روی چوب؟

پوشش های معدنی مات یا سوپرمات برای چوب و MDF چند مزیت کلیدی دارند: VOC بسیار پایین، پایداری رنگ زیر UV، غیراشتعال بودن بایندر غیرآلی، حس لمسی طبیعی، و مات‌بودن عمیق بدون هاله‌ی پلاستیکی. پتاسیم سیلیکات به‌عنوان چسباننده‌ی غیرآلی، شبکه‌ای سیلیکاتی روی سطح شکل می‌دهد که به‌طور ذاتی نسبت به UV و حرارت پایدارتر از بسیاری از رزین‌های آلی است. نتیجه، فینیشی مینیمال و مدرن است که با ترندهای داخلی (Minimal, Japandi, Wabi-sabi) هم‌خوانی دارد.

پتاسیم سیلیکات چیست؟

پتاسیم سیلیکات محلولی قلیایی از SiO₂ و K₂O است که پس از خشک‌شدن و واکنش با CO₂ و آب، به یک شبکه‌ی سیلیکاتی نامحلول تبدیل می‌شود. در پوشش های معدنی مات یا سوپرمات برای چوب و MDF، این بایندر می‌تواند به‌صورت خالص، هیبرید (با درصد کمی هم‌پلیمر آکریلات مقاوم به قلیا)، یا به‌شکل «سول–سیلیکات» (ترکیب سیلیکات پتاسیم با سیلیکا سول) استفاده شود تا انعطاف، چسبندگی و کارپذیری روی بسترهای آلی بهبود یابد.

چالش‌های بسترهای آلی

چوب و MDF رفتار مینرالی ندارند؛ جذب رطوبت، انبساط/انقباض و ترشح تانن‌ها، چالش‌های رایج‌اند. در پوشش های معدنی مات یا سوپرمات برای چوب و MDF باید این موارد را مدیریت کنیم:

• قلیا بودن بایندر: ممکن است با روغن‌ها یا رزین‌های قدیمی سَپونیفیکیشن بدهد.

• تانن‌بلید: در برخی چوب‌ها لکه‌های زرد/قهوه‌ای ایجاد می‌کند.

• لبه‌های MDF: بسیار جاذب و نیازمند سیلینگ تهاجمی است.

• انعطاف: فیلم باید همراه با حرکت چوب کار کند؛ لذا فرمول‌های سول–سیلیکات/هیبرید ارجح‌اند.

معماری سامانه پوشش

برای دستیابی به مات/سوپرمات تمیز، معماری سه‌لایه توصیه می‌شود:

1. پرایمر/سیلر: کنترل جذب، قفل‌کردن الیاف آزاد، کاهش خطر تانن‌بلید.

2. لایه میانی: ایجاد ضخامت، یکنواختی و بافت مینرال.

3. روکش نهایی سوپرمات: تنظیم براقیت (GU در 60° زیر 5 برای سوپرمات، 5–10 برای مات عمیق)، ضداثر انگشت، و دوام لکه‌پذیری.

نکته: روی MDF حتماً «Edge Sealer» مجزا یا چند دست پرایمر رقیق‌شده روی لبه‌ها اجرا شود؛ آن‌جا بیشترین جذب و بیشترین ریسک تلگرافی‌شدن بافت رخ می‌دهد.

فرمولاسیون نمونه (بازه‌های راهنما)

اعداد زیر برای راه‌یابی هستند و باید با مواد واقعی شما کالیبره شوند. درصدها بر پایه‌ی وزن کل فرمول (Wet) بیان شده‌اند:

• پتاسیم سیلیکات (۳۰–۳۵٪ جامدات): 12–18٪

• سیلیکا سول (هیبرید سول–سیلیکات): 3–7٪

• کوبایندر آکریلات مقاوم به قلیا (برای انعطاف/چسبندگی): 2–6٪

• TiO₂ روتایل (ALK-resistant): 6–10٪

• پیگمنت‌های معدنی (اکسید آهن‌ها/فثالوسیانین‌های قلیا‌پایدار): 0–3٪

• پرکننده‌های معدنی (کائولن، کلسیت پوشش‌دار، آرد سیلیس): 25–35٪

• عامل مات‌کننده (سیلیکا ماتینگ، آلومینا ماتینگ): 5–10٪

• غلظت‌دهنده قلیا‌پایدار (HMHEC / هکتوریت): 0.2–0.6٪

• ترکننده/پخش‌کننده قلیا‌پایدار: 0.2–0.6٪

• ضدکف سیلیکونی کم‌کدرکننده: 0.1–0.3٪

• آب دیونیزه: مابقی تا 100٪

pH نهایی معمولاً 10.5–11.5 است. ویسکوزیته برای غلتک/قلم 90–110 KU و برای اسپری HVLP حدود 50–70 ثانیه (فورد کاپ #4) هدف مناسبی است.

دستیابی به مات و سوپرمات

برای پوشش های معدنی مات یا سوپرمات برای چوب و MDF، سه کلید دارید:

• انتخاب و دوز دقیق عامل مات‌کننده (Silica/Alumina)، توزیع ذره مناسب و کنترل ته‌نشست.

• نسبت صحیح پرکننده‌های صفحه‌ای (کائولن) در کنار کروی/نامنظم برای شکست یکنواخت نور.

• جلوگیری از «پولیش‌برداری» و برق‌افتادن مسیر دست: با افزایش اندک سختی شبکه‌ی سیلیکاتی و افزودن واکس معدنی/میکروکریستالی مقاوم به قلیا (۰.۳–۰.۸٪) در لایه نهایی.

آماده‌سازی چوب و MDF

• رطوبت چوب: 8–12٪؛ MDF خشک و پایدار.

• سنباده: 180→220 برای چوب؛ MDF 240 و لبه‌ها تا 320.

• غبارزدایی: با هوای فشرده و دستمال مرطوب بدون پرز.

• چربی‌زدایی: الکل ایزوپروپیل/کلینر قلیا‌ملایم؛ لاک‌های قدیمی براق باید مات یا حذف شوند.

• مهار تانن: در گونه‌های پرتانن (بلوط، ماهون)، پرایمر سدّی سازگار با قلیا یا فرمول سول–سیلیکات با افزودنی ضدتانن استفاده شود.

روش اجرا و پارامترها

• دما 15–30°C، رطوبت نسبی زیر 75٪، جریان هوا یکنواخت.

• غلتک میکروفایبر 5–7 میلی‌متر یا قلم موی نرم قلیا‌پایدار.

• اسپری HVLP: نازل 1.3–1.5 میلی‌متر؛ فشار 1.8–2.2 بار؛ دو دست نازک.

• ضخامت خشک هدف: هر دست 20–30 میکرون؛ مجموع 50–80 میکرون.

• زمان خشک سطحی: 30–60 دقیقه؛ بین‌دست‌ها 2–4 ساعت؛ رسیدن به مقاومت کامل 5–7 روز.

• «خیس در خیس» روی صفحات بزرگ برای جلوگیری از لَپ‌مارک.

شاخص‌های عملکرد و آزمون

برای سنجش کیفیت پوشش های معدنی مات یا سوپرمات برای چوب و MDF:

• براقیت 60°: سوپرمات <5 GU؛ مات عمیق 5–10 GU.

• چسبندگی Cross-cut (ISO 2409): رتبه 0–1 مطلوب است.

• سایش/اسکراب (ISO 11998): کلاس 1–2 برای مبلمان داخلی مناسب.

• مقاومت لکه (قهوه/چای/مایعات قلیایی ملایم): پاک‌پذیری طی 5 دقیقه.

• پایداری رنگ در UV داخلی: ΔE پایین، به لطف بایندر غیرآلی.

رنگ‌سازی و پیگمنت‌ها

در پوشش های معدنی مات یا سوپرمات برای چوب و MDF از پیگمنت‌های قلیا‌پایدار استفاده کنید: TiO₂ روتایل، اکسیدهای آهن، فتالوسیانین آبی/سبز. برخی آلی‌های آزو ممکن است در pH بالا پایداری رنگی کمتری داشته باشند. برای کرم/بژ، از کلسیت پوشش‌دار + اوچر/امبر استفاده کنید؛ گرایش به «رنگ‌های خاکی» با مینرال‌بودن سامانه هم‌افزاست.

لبه‌های MDF و تلگراف

لبه‌ی MDF مثل اسفنج است. راهکار:

• یک دست پرایمر رقیق‌شده 10–15٪ آب، خشک 1 ساعت.

• بتونه‌ی مینرال سبک (کائولن/سیلیس + کمی بایندر) برای پرکردن میکروحفره‌ها.

• سنباده 320 و سپس یک دست پرایمر کامل.

• اجرای لایه‌ی میانی و روکش سوپرمات.

هماهنگی با پوشش‌های قدیمی

اگر روی پوشش‌های آلی اجرا می‌کنید:

• روی PU/آکریلیک سالم: مات‌کردن با سنباده 320، تست چسبندگی موضعی.

• روی نیتروسلولزی/روغنی قدیمی: حذف یا جداسازی با پرایمر سدّی سازگار با قلیا؛ سَپونیفیکیشن را جدی بگیرید.

• لکه‌های سیلیکونی/واکس: زدایش کامل؛ در غیر این صورت «چشم‌ماهی» رخ می‌دهد.

نگهداری و پایداری

• ظروف را در دمای 5–30°C نگهداری کنید؛ یخ‌زدگی به ساختار آسیب می‌زند.

• پس از رقیق‌سازی و افزودن افزودنی‌ها، بهتر است ظرف 1–3 روز مصرف شود.

• ابزار اجرا با آب شسته شود؛ مواد باقی‌مانده را به فاضلاب شهری رها نکنید؛ رقیق و مطابق مقررات دفع کنید.

سناریوی اجرایی نمونه

کمد چوبی داخلی، فینیش سفید سوپرمات:

1. سنباده 180→220، پاک‌سازی.

2. پرایمر سول–سیلیکات رقیق 10٪، یک دست؛ خشک 1 ساعت.

3. پرکردن منفذهای ریز با بتونه مینرال؛ سنباده 320.

4. لایه‌ی میانی: 2 دست نازک با غلتک؛ بین‌دست‌ها 2 ساعت.

5. روکش نهایی سوپرمات: یک دست کامل؛ در صورت نیاز دست دوم خیلی سبک برای یکنواختی.

6. کیور 5–7 روز قبل از بهره‌برداری کامل.

خطاها و رفع عیب

• تانن‌بلید زردی: پرایمر سدّی/افزودنی ضدتانن، کاهش رطوبت، تست گونه.

• لَپ‌مارک: کار خیس‌درخیس، تنظیم زمان خشک، رقیق‌سازی جزئی.

• برق‌افتادن مسیر دست: دوز مات‌کننده و واکس مینرال؛ از دستمال زبر خشک پرهیز کنید.

• چسبندگی ضعیف: آماده‌سازی ناکافی یا آلودگی سطح؛ بازسنباده و زدایش چربی.

• پولیش‌برداری: افزایش سیلیکا ماتینگ، تقویت شبکه سیلیکاتی یا یک لایه سوپرمات تازه.

پایداری، ایمنی و سلامت

پوشش های معدنی مات یا سوپرمات برای چوب و MDF ذاتاً کم‌بو و کم‌VOC هستند، ایزوسیانات ندارند و در مقایسه با سیستم‌های دو‌جزئی پلی‌یورتان، ایمن‌ترند. با این حال قلیایی‌اند؛ دستکش، عینک و تهویه مناسب را رعایت کنید. پاشش روی آلومینیوم خام می‌تواند لکه ایجاد کند؛ سطوح فلزی حساس را پوشش دهید.

موارد کاربرد الهام‌بخش

• مبلمان سبک مینیمال، میزهای اداری سوپرمات ضدانعکاس.

• پنل‌های دیواری MDF با بافت معدنی، آکوستیک پانل‌ها.

• سقف‌های چوبی داخلی با جلوه‌ی گچی مینرال.

• قفسه‌ها و قاب‌ها در فضاهای کم‌نور برای حذف رفلکت.

• آشپزخانه‌های خشک و اتاق‌نشیمن؛ برای نواحی نَم‌دار، از لایه نهایی آب‌گریز سیلوکسانیِ سازگار با قلیا استفاده کنید.

قیمت و خرید سیلیکات پتاسیم با بهترین کیفیت!

اگر در حال طراحی یا تولید پوشش های معدنی مات یا سوپرمات برای چوب و MDF هستید، پیشنهاد می‌کنیم به دسته‌ی محصولات سیلیکات پتاسیم در فروشگاه SilicateGostar سر بزنید تا بر اساس درصد جامدات و ماژول (SiO₂:K₂O) گزینه‌ی مناسب فرمول خود را انتخاب کنید. بسته به نیاز پروژه، می‌توانید گزینه‌های دسته‌ی سیلیکات سدیم مایع را نیز برای برخی پرایمرهای اقتصادی یا ترکیب‌های هیبرید مدنظر داشته باشید. تیم فنی سایت در انتخاب بایندر، تنظیم براقیت و راه‌اندازی پایلوت کنار شماست.

جمع‌بندی کاربردی

• پتاسیم سیلیکات، قلب تپنده‌ی پوشش های معدنی مات یا سوپرمات برای چوب و MDF است: پایدار، کم‌بو، مینیمال و مقاوم در برابر UV.

• برای بسترهای آلی، به سمت سول–سیلیکات یا هیبرید آکریلاتِ قلیا‌پایدار بروید تا چسبندگی و انعطاف تضمین شود.

• آماده‌سازی دقیق، سیل‌کردن لبه‌های MDF، کنترل تانن و معماری سه‌لایه کلید موفقیت‌اند.

• مات/سوپرمات عمیق با مات‌کننده‌های سیلیکایی با توزیع ذره مناسب و کنترل پرکننده‌ها حاصل می‌شود.

• با آزمون‌های ساده کارگاهی (براقیت، چسبندگی، اسکراب) کیفیت را بسنجید و سپس مقیاس را بالا ببرید.

پرسش‌های متداول

1. چطور به سوپرمات واقعی برسیم؟
   براقیت 60° زیر 5 GU هدف‌گذاری شود. افزایش کنترل‌شده‌ی مات‌کننده سیلیکایی، استفاده از پرکننده‌های صفحه‌ای و جلوگیری از پولیش‌برداری ضروری است.
2. آیا این سیستم برای کابینت آشپزخانه مناسب است؟
   برای نواحی خشک یا نیمه‌خشک بله. در مجاورت بخار/چربی سنگین، لایه نهایی آب‌گریز سازگار با قلیا یا لاک محافظ قلیا‌پایدار توصیه می‌شود و نگهداری منظم اهمیت دارد.
3. روی چه چوب‌هایی ریسک تانن‌بلید داریم؟
   بلوط، ماهون، کاج گره‌دار. از پرایمر سدّی یا افزودنی ضدتانن استفاده کنید و نمونه‌ی موضعی بزنید.
4. اسپری بهتر است یا غلطک؟
   برای قطعات بزرگ و یکنواختی سوپرمات، HVLP کنترل تمیزتری می‌دهد؛ اما با غلتک میکروفایبر و کار خیس‌درخیس هم نتیجه‌ی عالی می‌گیرید.
5. می‌توان روی رنگ‌های قدیمی اجرا کرد؟
   اگر سالم‌اند و مات شده باشند، بله؛ اما روی پوشش‌های روغنی قدیمی یا نیترو، جداسازی یا پرایمر سدّی لازم است.
6. برای MDF چه نکته‌ای حیاتی است؟
   لبه‌ها را جداگانه و تهاجمی سیل کنید؛ بیشترین جذب و بدترین تلگرافی‌شدن همان‌جاست.
7. این پوشش‌ها زرد می‌شوند؟
   بایندر معدنی در برابر UV پایدار است؛ پیگمنت‌های قلیا‌پایدار انتخاب کنید تا تغییر فام حداقلی باشد.
8. زمان خشک‌ شدن چقدر است؟
   سطحی 30–60 دقیقه، بین‌دست‌ها 2–4 ساعت، رسیدن به مقاومت نهایی 5–7 روز در شرایط استاندارد.
9. آیا بوی تند دارند؟
   خیر، بوی اندک قلیایی دارند و VOC بسیار پایین است.
10. چه رنگ‌هایی پیشنهاد می‌شود؟
    خاکی‌ها، سفیدهای گرم، طوسی‌های معدنی و سبزهای موقر با ماهیت مینرال هماهنگ‌اند؛ اما با پیگمنت‌های قلیا‌پایدار تقریباً هر فام داخلی قابل دستیابی است.